Türk Dili ve Edebiyatı Tezli YL Ders İçerikleri

Tatar Türkçesinin temel fonetik ve morfolojik özelliklerini kavratılması; Tatarca metinlerin okutulması. Tatarlar ve Tataristan hakkında genel bilgi. Tatar Türkçesinde kullanılan ünlüler, asli ve ikincil uzun ünlüler. Başlıca ünlü değişmeleri, ünlü uyumu. Tatar Türkçesinde kullanılan ünsüzler ve nitelikleri başlıca ünsüz değişmeleri ünsüz uyumu. Tatar Türkçesinde isim çekimi ekleri: iyelik ekleri, çokluk kavramı ve ekleri. Tatar Türkçesinde kullanılan isim hâl ekleri. Tatar Türkçesinde basit zamanlar çekimleri. Birleşik çekimler hikâye, rivayet ve şart çekimi. Tatar Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki başlıca fonetik ve morfolojik farklar. Tatar Kiril alfabesi ve Kiril alfabesiyle yazılmış metin transkripsiyonu. Tatar Kiril alfabesiyle yazılmış metin çevirisi, kelime tahlili.

Başkurt Türkleri hakkında genel bilgi; oralarda kullanılan Kiril ve Latin alfabeleri hakkında bilgi; Konuyla ilgili genel bibliyografya; Seslerin karakteristik özelliklerine göre incelenmesi; bu lehçelerin ses bilgisi ve şekil bilgisi özellikleri.

Türkmen Türkçesinin yazı ve ses bilgisi, Türkmen Türkçesinin ünlü ve ünsüz sistemi, ses olayları, biçim ses bilgisel süreçler değerlendirilir. Programa alınan çağdaş metinlerden ve Türkmen sesli ve görsel yayınlarından örnekler sunulur. 

Çağatay Türkçesi ses ve şekil bilgisi, bu ders sınırları içerisinde öğrenilir; çünkü bu öğrenim Çağatay Türkçesi ile yazılmış metinlerin okumasındaki temel birikimini oluşturur. Ardından Çağatay Türkçesiyle yazılmış metinleri üzerinde sesbilimsel, biçimbirimsel ve sözdizimsel incelemeler gerçekleştirilir.

Türk Halk Müziği I Dersinin kapsamında, dünyadaki halk müziği araştırmalarından yola çıkarak, Türk Halk Müziği ile ilgili yapılmış belli başlı araştırma ve çalışmalar sonucu ortaya konulmuş olan bilgi, belge ve düşünceler ele alınacaktır. Bu bağlamda Türk Halk Müziği ile ilgili başlıca kaynaklar; Âşıklık Geleneği ile ilgili yayınlar; Türk Halk Çalgıları ile ilgili yayınlar; Türk Halk Müziğindeki yerel müzik türleri; Türk Halk Müziğinin başlıca sorunları ele alınacaktır.

Türk lehçelerinin sınıflandırılması ve Azerbaycan Türkçesinin bu sınıflandırmadaki yeri, Azeri alfabesi, yazı çevrimi yapma, ses bilgisi ve yapı bilgisi, tümce yapısı, Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi arasındaki farklılıklar, Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesini ses bilgisi ve şekil bilgisi bakımından karşılaştırma gibi konular ele alınır. 

Belagat üzerine geniş bilgi sahibi olur. Divan Edebiyatındaki belâgatla ilgili eserler, bunların kaynakları, edebiyat bilgi ve teorisiyle ilgili konuların incelenmesi.

XIX. yüzyıl sonrasında Batı edebiyatlarının Türk edebiyatına etkisini öğrenmek. Batı edebiyatındaki akımların özelliklerini tanıtmak. Karşılaştırmalı çalışmalar yapmak.  Batı edebiyatındaki akımların öğrenilmesi. Akımların özellikleri göz önünde bulundurularak bu bakış açısından eser tahlillerinin yapılması. Edebi akımlar hakkında genel bilgi. Hümanizm, Rönesans, Klasisizm, Romantizm. İntibah’ın tahlil edilmesi. Vatan Yahut Silistre’nin tahlil edilmesi. Realizm, Araba Sevdası, Sergüzeşt. Naturalizm, Karabibik. 

Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar Türk Tiyatrosunu tanımak. Türk Tiyatro edebiyatından seçilen örnek eserlerin ait olduğu dönemle bağlantıları kurularak, içerik, biçim ve üslûp yönünden incelenmesi. Geleneksel Tiyatrodan Moderne geçiş süreci. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadarki dönemde yazar, eser, sahne, dekor, seyirci ile ilgili problemler. Şinasi’nin Türk tiyatrosundaki yeri, Şair Evlenmesi. Namık Kemal’in Tiyatroları ve Tiyatro anlayışı. Abdülhak Hamid’in Tiyatroları ve Tiyatro anlayışı. F. Mehmet Şakir’in Tiyatro eserlerinin değerlandirilmesi. Evcil Dramlar: Zavallı Çocuk, İçli Kız, Vuslat’ın değerlendirilmesi. Servet-i Fünun Tiyatrosu, Cenap Şehabettin, Halit Ziya, Mehmet Rauf’un Tiyatro eserlerinin değerlendirilmesi. II. Meşrutiyet Dönemi Tiyatro anlayışı, Tahsin Nahit, Şehabettin Süleyman’ın Tiyatroları. İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin Tiyatrosu. Aka Gündüz, Halit Fahri, Yusuf Ziya, Faruk Nafiz, Ömer Seyfettin, Halide Edip, Yakup Kadri’nin Tiyatroları. Necip Fazıl’ın Tiyatroları. 

Tanzimat sonrası dönem Türk edebiyatı üzerinde çalışmalarda temel olan kaynakları (edebiyat tarihleri, gazete ve dergiler, arşivler, hatıra ve mektuplar vb.) ve bunlardan faydalanma yöntemlerini tanıtmaktır. 

Yaratıcı yazma yönteminin tanım, sınır ve kapsamı nedir? Yaratıcı yazmanın ana ilkeleri, yaratıcı yazma çalışmalarında yazma süreci, yaratıcı yazmada karşılaşılabilecek engeller, kurmaca metin yazma teknikleri, kurmaca bir metne sonuç yazma masal tamamlama belirli sözcük ve kavramları kullanarak yazma örnek metin çalışmaları, kurmaca bir metnin anlatıcısını değiştirmek örnek metin çalışmaları yapmak.  

Çağdaş Türk dünyasının tanınmış şair ve yazarlarının hayatları ve eserleri; şiirler, romanlar ve hikâyeler üzerinde incelemeler. Çağdaş Türk dünyasından seçilmiş örnek eserler üzerinde çalışarak edebiyatla ilgili edinilmiş bilgi birikimini teoriden uygulamaya dönüştürme. İncelenen eserlerin Türk dili, kültürü ve edebiyatı içinde aldığı yeri belirleyip tahlil etme ve yorumlama 

XIX. yüzyıl Türk nesrinin gelişim sürecini izleyebilmek, nesir türlerinin tarihsel gelişimini takip edebilmek, yazarları tanıyabilmek ve örnek metinleri tahlil edebilmek. 19. yüzyıl Türk nesri. Tarih yazımı; Ahmet Cevdet Paşa, Mütercim Asım, Fatma Aliye Hanım, Ebüzziya Tevfik. Gazeteciliğin gelişimi; Tercüman-ı Ahval, Tasvir-i Efkâr

Türk sanatlarıyla ilgili terim ve kavramlar; geleneksel Türk sanatlarının önemi; birey, toplum ve ülke ekonomisine katkıları; Geleneksel Türk sanatlarının tarihi gelişimi (Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Selçuklular, Beylikler ve Osmanlı Dönemi); Ahilik ve Lonca Teşkilatı; Cumhuriyet dönemi Türk sanatlarıyla ilgili kurum ve kuruluşlar; geleneksel sanatların hammadde ve yapım tekniklerine göre sınıflandırılması; geleneksel dokuma (halı-kilim, kumaş vb.), baskı, örgü, keçe, cam (vitray, zücaciye, boncuk vb.) sanatları; metal (demir, bakır, gümüş ve altın vb.) sanatları; ağaç (kündekari, oyma ve sedef kakma) sanatları; çini-seramik ve taş işlemeciliği sanatları; geleneksel Türk sanatlarının eğitimi, üretimi ve pazarlanması. 

Kavramların tesbiti ve konunun örneklerle değerlendir. 

Bu derste öğrenciler konuşma ve yazma eğitimi üzerine kuramsal bilgiler edinirler. Bu kuramsal bilgileri alan yazındaki önemli araştırmaları okuyarak pekiştirirler. Becerilerin birlikte öğretilmesini hedefleyen ders planları hazırlarlar ve sunumları sonlarında dönütler alırlar.  

Türk Halk ve Divan Edebiyatında müşterek unsurlar dersi kapsamında, halk ve divan edebiyatları; nazım (şiir), nazım biçimleri, kalıplaşmış anlatımlar, şiirde işlenen dinî ve din dışı konular irdelenecektir. Türk edebiyatının bu iki edebiyat tarzı arasında yer alan birçok müşterek unsura dikkat çekilecektir. 

Yeni Uygur Türkleri hakkında bilgi, Yeni Uygur Türkçesinin Türk dili içindeki yeri, şivelerin dil özelliklerinin örnek edebî metinlerde gösterilmesi, metinlerin Türkiye Türkçesine aktarılması. Yeni Uygur Türkçesinin dayandığı tarihî şiveler; Yeni Uygur Arap ve Lâtin alfabelerinin öğretilmesi; ses ve şekil bilgisi birikiminden şivenin özellikleriyle ilgili bilgilerinden yararlanarak Yeni Uygur Türkçesine ait cümle ve kelimelerin çözümlenmesi; Yeni Uygur Türkçesi ile diğer çağdaş lehçeler arasındaki farklılıklar ve benzerlikler; bu farklılık veya benzerliklerin Yeni Uygur Türkçesinden seçilmiş metinler üzerinde gösterilmesi.

Türk lehçelerinin sınıflandırılması ve Azerbaycan Türkçesinin bu sınıflandırmadaki yeri, Azeri alfabesi, yazı çevrimi yapma, ses bilgisi ve yapı bilgisi, tümce yapısı, Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi arasındaki farklılıklar, Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesini ses bilgisi ve şekil bilgisi bakımından karşılaştırma gibi konular ele alınır. Azerbaycan Türkçesi kök-ek sisteminin yapısı anlatılır, bu lehçeye ait yapım ve çekim ekleri ele alınarak gerektiğinde tarihî dönemlerle karşılaştırmalar yapılarak öğrencilerin bu lehçenin şekil bilgisi özelliklerini daha iyi bir şekilde kavraması sağlanır. 

XX. yüzyılda Batı edebiyatlarının Türk edebiyatına etkisini öğrenmek. Batı edebiyatındaki akımların özelliklerini tanıtmak. Karşılaştırmalı çalışmalar yapmak.   Batı edebiyatındaki akımların öğrenilmesi. Akımların özellikleri göz önünde bulundurularak bu bakış açısından eser tahlillerinin yapılması. Edebi akımlar hakkında genel bilgi. Modernizm, Modernite, Modernist roman, Modernist şiir. Postmodernizm, Postmodernite, Postmodern roman, Postmodern şiir.

Dönem özelliklerini yansıtan örnek metinlerle edebî tür incelemesi. 

XX. yüzyıl Türk tiyatrosunu tanımak, örnek eserler incelemek. XX. yüzyıl Türk Tiyatro edebiyatından seçilen örnek eserlerin ait olduğu dönemle bağlantıları kurularak içerik, biçim ve üslûp yönünden incelenmesi.  Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunun evrelerinin belirlenmesi, dönemin tiyatrosunun özellikleri. Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunun evrelerinin belirlenmesi, dönemin tiyatrosunun özellikleri. 1923-1940 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1940-1950 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1950-1960 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1960-1970 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1970-1980 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1980-1990 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 1990-2000 döneminin tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 2000’den günümüze tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 2000’den günümüze tiyatro özelliklerinin belirlenmesi ve örnek eser incelemesi. 

Tanzimat sonrası dönem Türk edebiyatı üzerinde çalışmalarda temel olan kaynakları (edebiyat tarihleri, gazete ve dergiler, arşivler, hatıra ve mektuplar vb.) ve bunlardan faydalanma yöntemlerini tanıtmaktır. 

Kurmaca metnin zaman, yer, şahıs gibi temel unsurlarını değiştirmek, kurmaca bir metni bakış açısını değiştirerek yeniden kurgulamak, bir olaya uygun hikâye tipi ya da karakteri oluşturma çalışmaları, kurmaca bir metni konuşma bölümlerini değiştirerek tamamlama çalışmaları, serbest ya da kodları belirlenmiş bir konuda parodi yazmak, kurmaca bir metni başka bir türe dönüştürerek yeniden kurgulamak, kurmaca bir metne öykünerek yeni bir metin oluşturmak, serbest ya da ana izleği ve konusu önceden belirlenmiş şiir yazmak, kurmaca metinde temel çatışmalar belirleme ve metin uygulamaları yapmak. 

Çağdaş Türk dünyasının tanınmış şair ve yazarlarının hayatları ve eserleri; şiirler, romanlar ve hikâyeler üzerinde incelemeler. Çağdaş Türk dünyasından seçilmiş örnek eserler üzerinde çalışarak edebiyatla ilgili edinilmiş bilgi birikimini teoriden uygulamaya dönüştürme. İncelenen eserlerin Türk dili, kültürü ve edebiyatı içinde aldığı yeri belirleyip tahlil etme ve yorumlama. 

Edebiyat akımı nedir? Geçmişten günümüze edebiyat akımları ile ilgili tarihsel bilgi sunmak. Edebiyat akımının, eğilim, ekol, hareket gibi kavramlarla ilgisi nedir? Yeni Türk edebiyatında etkili olmuş batılı edebiyat akımları hangileridir? Klasisizm, romantizm, realizm, natüralizm, parnas ekolü, sembolizm, sürrealizm, empresyonizm, kübizm, dadaizm, egzistansiyalizm, postmodernizm, vs. Bu akımların edebiyatımızdaki yansımaları hakkında bilgiler ve örnek metinler. 

XIX. yüzyıl Türk nesrinin gelişim sürecini izleyebilmek, nesir türlerinin tarihsel gelişimini takip edebilmek, yazarları tanıyabilmek ve örnek metinleri tahlil edebilmek.  19. yüzyıl Türk nesri. Seyahatnameler; Mustafa Said Bey, Avrupa Seyahatnamesi, Yirmisekiz Mehmet Çelebi, Fransız Sefaretnamesi, Ahmet Mithat Efendi, Avrupa’da Bir Cevelan, Tercüme Odası, Encümen-i Daniş. Türk edebiyatından nesir örneklerinin çözümlenmesi; Namık Kemal, Recaizade Ekrem, Muallim Naci, Beşir Fuat, Mizancı Murat. 

Türk sanatlarıyla ilgili terim ve kavramlar; geleneksel Türk sanatlarının önemi; birey, toplum ve ülke ekonomisine katkıları; Geleneksel Türk sanatlarının tarihi gelişimi (Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Selçuklular, Beylikler ve Osmanlı Dönemi); Ahilik ve Lonca Teşkilatı; Cumhuriyet dönemi Türk sanatlarıyla ilgili kurum ve kuruluşlar; geleneksel sanatların hammadde ve yapım tekniklerine göre sınıflandırılması; geleneksel dokuma (halı-kilim, kumaş vb.), baskı, örgü, keçe, cam (vitray, zücaciye, boncuk vb.) sanatları; metal (demir, bakır, gümüş ve altın vb.) sanatları; ağaç (kündekari, oyma ve sedef kakma) sanatları; çini-seramik ve taş işlemeciliği sanatları; geleneksel Türk sanatlarının eğitimi, üretimi ve pazarlanması. 

Türk Halk ve Divan Edebiyatında müşterek unsurlar dersi kapsamında, halk ve divan edebiyatları; nazım (şiir), nazım biçimleri, kalıplaşmış anlatımlar, şiirde işlenen dinî ve din dışı konular irdelenecektir. Türk edebiyatının bu iki edebiyat tarzı arasında yer alan birçok müşterek unsura dikkat çekilecektir.