Ölçme Tekniği

Uygarlık ilerledikçe ve insanlar arasındaki ilişkiler arttıkça, mülkiyet kavramının önemi anlaşılmış ve insanlar sahip oldukları arazileri ölçme gereksinimi duymuşlardır. Ülkemizde önceleri kadastro haritaların oluşturulmasında önemli bir rol oynayan ÖlçmeTekniği, günümüzde tüm meslek disiplinlerinin gereksinimi olan bir dal haline gelmiştir.

Ölçme Tekniği anabilim dalı, Ölçme Bilgisi ve Mühendislik Ölçmeleri bilim dallarından oluşmaktadır. Yeryüzündeki doğal ve yapay tesislerin belirli bir karşılaştırma yüzeyine göre konumlarının saptanması ve belirli bir ölçekte küçültülerek kağıt üzerine geçirilmesi için gerekli arazi ölçmeleri, hesap yöntemleri Ölçme Bilgisinin konusunu oluşturmaktadır. Mühendislik projelerinin araziye uygulanması, her türlü aplikasyon çalışmaları, mühendislik yapılarındaki ve yerkabuğundaki deformasyon ölçmeleri ve analizi ise Mühendislik Ölçmelerinin ilgi alanına girmektedir.

Başlıca Çalışma Konuları:

• Yatay ve düşey kontrol ağları tesisi, ölçümü ve değerlendirmesi

• Global Navigasyon Uydu Sistemleri (GNSS) ve uygulamaları,
• Klasik ve Ağ RTK GNSS ölçmeleri

• Mühendislik ölçmeleri
• Baraj, köprü, vb. mühendislik yapılarının deformasyon ve deplasman ölçmeleri,
• Yüksek binaların izlenmesi

• Karayolu ve demiryolu proje ve ölçmeleri

• Hidrografik ölçmeler

• Endüstriyel ölçmeler
• Yerkabuğu hareketlerinin izlenmesi
• Ölçme aletlerinin kontrol ve kalibrasyonu
• Özel ölçmeler
• Lazer tarayıcı ölçmeleri
• İnsansız hava araçları ile jeodezik ölçmeler

Bölümümüzün Ölçme Tekniği çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.

Kamu Ölçmeleri

Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, ülke toprak politikası, iyelik hakları, çevresel ve toplumsal değerler temelinde; arazi yönetimi, kadastro, kentsel–kırsal toprak düzenlemesi ve kamulaştırma konularının tüzeye dayalı olarak teknik boyutu, bilimsel değerleme yöntemlerine göre taşınmaz değerlemesi ve bu altlıklara dayanarak iyelik haklarının düzenlenmesi, biçimlendirilmesi ile ilgilidir.

Kamu ölçmeleri anabilim dalının temel ilgi alanları, taşınmazlara ilişkin her türlü mülkiyet konularını teknik, hukuki ve sosyal yönlerden irdeleyerek;

• arsa-arazi yönetimi,
• kadastro,
• imar planı uygulamaları,
• kentsel ve kırsal arsa-arazi düzenlemeleri,
• kamulaştırma,
• taşınmaz değerlendirmesi,
• kat mülkiyeti,
• gayrimenkul yatırım ortaklığı ve ekspertizliği, aktarılabilir imar hakları,
• kentsel dönüşüm,
• orman kadastrosu,
• arazi toplulaştırması,
• kıyı kullanımı vb konular yanında,
• bilgi  teknolojisindeki  gelişmelere  bağlı  olarak  arazi  yönetimine  yönelik  her  türlü coğrafi-arazi-kent bilgi sistemleri tasarım ve uygulamaları,
• il ve çevresel bilgi sistemleri,
• arazi   nesnesi   değişimlerinin   sürdürülebilir   kalkınma   anlamında   modellenmesi, izlenmesi vb konularda,

her türlü araştırma ve incelemelerde bulunmak, bu konulardaki bilgi birikimini uygulamaya aktarmaktır.

Bölümümüzün Kamu Ölçmeleri çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.

Jeodezi

IAG (International Association of Geodesy-Uluslararası Jeodezi Birliği)’nin Bilimsel Servisleri

• IERS (International Earth Rotation Service-Uluslararası Yer dönme ve Referans sistemleri Servisi)
• IGS (UluslararasI GNSS Servisi),
• ILRS (Uluslararası Laser Ranging Servisi),
• IVS (Jeodezi ve Astrometri için Uluslararası VLBI Servisi),
• IDS (Uluslararası DORIS Servisi)

Şekil: IGS Istasyonları

BAŞLICA ÇALIŞMA KONULARI

Jeodezik ağların kurulması ve analizi

• Ülke Temel Jeodezik Ağları
• TUTGA (Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı)
• TUSAGA (Türkiye Ulusal Sabit GPS İstastasyonları Ağı)
• TUDKA (Türkiye Ulusal Düşey Kontrol (Nivelman) Ağı)
• TTGA (Türkiye Temel Gravite Ağı)
• TUDES(Türkiye Ulusal Deniz Seviyesi İzleme Sistemi)
• Manyetik Ağ
• Yatay Kontrol (Nirengi) Ağı (Türkiye Ulusal Datumu-1954 (TUD-54))

Şekil: TUTGA (Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı)

Deformasyon ölçmeleri ve analizi

• Kıta hareketlerinin belirlenmesi,
• büyük mühendislik yapılarında (baraj, tünel, köprü, viyadük, kule, vd.) oluşacak geometrik değişimlerin zamanında belirlenmesi

Jeodezik Verilerin İstatistiksel Analizi

Yersel Gravite ve Uydu Verileri Yardımıyla Gravite Alanının ve Değişiminin Belirlenmesi

Şekil: Türkiye Temel Gravite Ağı-1999

GNSS ile Konumlamada Matematiksel Modeller ve Hata Kaynaklarının Modellenmesi

GNSS Meteorolojisi ve Tomografisi

Bu amaçla çalışan kuruluşlar;

• MAGIC (Meteorological Applications of GNSS Integrated Water Vapor Measurements in the Western Mediterranean)
• TOUGH:Targeting Optimal Use of GPS Humid
• E-GVAP (The EUMETNET EIG GNSS water vapour programme)
• COST Action 716(Exploitation of Ground-based GNSS for Climate and Numerical Weather Prediction Analysis) ve COST Action ES1206(Advanced Global Navigation Satellite Systems Tropospheric Products for Monitoring Severe Weather Events and Climate-GNSS4SWEC) gibi projeler.

Bölümümüzün Jeodezi çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.

Fotogrametri

Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşmaktadır. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme) kelimelerinden oluşan bu sözcük ışıkyardımı ile ölçme-çizim anlamına gelmektedir. Fotogrametri, fiziksel objeler ve çevre hakkında, görüntülerden ölçüler alarak ve yorumlar yaparak güvenilir bilgiler elde etme bilimi ve sanatı olarak tanımlanmaktadır. ISPRS (International Society for Photogrammetry and Remote Sensing) ve ASPRS (American Society of Photogrammetry and Remote Sensing) gibi fotogrametri örgütlerine göre fotogrametri aşağıdaki şekilde de tanımlanmaktadır:

‘’Fotogrametri, nesnelere ve yakın çevresine temas etmeksizin, yayılan ve elektromagnetik enerjinin algılanması, değerlendirilmesi ve yorumlanmasıyla nesne ve çevresi hakkında güvenilir bilgiler elde etme sanatı, bilimi ve teknolojisidir.‘’

Plançete fotogrametrisi: Fotoğraflar üzerinden açı (doğrultu) ve uzunluk ölçmeleri ile projektif ve perspektif geometrinin kavramlarını kullanarak ve perspektif geometrinin kavramlarını kullanarak çizgisel harita üretimi için geliştirilmiştir.

• Uzaktan Algılama,
• Coğrafi Bilgi Sistemleri
• Mekansal veri tabanları
• Mekansal veri altyapıları
• Taşınabilir cihazlarla CBS
• Konuma dayalı servisler
• Görüntü İşleme
• Lazer tarayıcılar (yersel ve havadan)
• Klasik fotogrametrik harita üretim aşamaları

Klasik fotogrametrik harita üretim aşamaları;

Kaynaklar:

• https://www.turksatglobe.com.tr/Views/News/Contents/images/10/Files/FERRUH_YILDIZ_SUNUM.pdf
• fotogrametri.tr.gg
• http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/files/2013/03/YLisansTeziAycan.pdf
• Yaşayan, A., Uysal M., Varlık A., Avdan U.,Fotogrametri,Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2295

Bölümümüzün Fotogrametri çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.

Uzaktan Algılama

Pasif sistemler

Pasif sistemler, algılama için kendi enerjilerini üretmeyen ve enerji kaynağı olarak güneşi temel alan sistemlerdir. Tüm pasif uzaktan algılayıcılar, yeryüzünden yansıyan/yayılan enerjiyi temel alır.

• Optik ve kızılötesi radyometreler,
• Pasif Mikrodalga Algılayıcılar

• Aktif Optik-LIDAR (Light Detection and Ranging) Işık saptama ve uzaklık belirleme

• Aktif Mikrodalga - RADAR ( Radio Detection and Ranging) Radyo dalgaları saptama ve uzaklık belirleme

Uzaktan Algılama Sistemi Elemanları

Uzaktan algılama verilerinin işlenmesi algılayıcıların özelliklerinden bağımsız olarak aşağıdaki 7 temel elemanı içermektedir.

• Enerji kaynağı; Uzaktan algılamanın en önemli elemanıdır. Bir nesne hakkında uzaktan algılama yöntemi ile bilgi edebilmek için o nesne ile etkileşime geçecek bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır.
• Atmosfer ile etkileşim; Elektromanyetik enerji, kaynağından çıktıktan sonra hedefe ulaşmadan önce atmosfer ve bileşenleri ile etkileşime geçmektedir. Bu etkileşim ayrıca hedef nesneden yansıyan/yayılan enerjinin algılayıcıya ulaşması evresi için de geçerlidir.
• Hedef nesne ile etkileşim; Atmosferde belirli bir yol kateden elektromanyetik enerji, yeryüzü nesneleri ile etkileşime geçer. bu etkileşim sonucu geri yansıyan/yayınan enerji bize o nesneler hakkında bilgi verir.
• Elektromanyetik enerjinin algılayıcılar tarafından kaydı; Hedef nesnelerden yansıyan/yayılan enerji algılayıcıda dijital olarak kayıt edilir.
• Kaydedilen bilgilerin gönderimi ve işlenmesi; Algılayıcıda kaydedilen bilgi yer istasyonlarına iletilir ve bu bilgi işlenerek görüntülere donüştürülür.
• Yorumlama ve analiz; İstasyonlar tarafından elde edilen görüntüler görsel yorumlama veya sayısal görüntü işleme yöntemleri ile hedef nesneler hakkında bilgi çıkarımı yapmak için analiz edilir.
• Uygulama; Görüntüler analiz edilerek elde edilen bilgiler bu aşamadabir problemin çözümünde veya yeni bilgilere ulaşmaamacıyla kullanılır.

Uygulama Alanları

Yeryüzüne ait doğal kaynaklar sınırlıdır. Dünya nüfusundaki hızlı artış bu doğal kaynakların tüketimini hızlandırmış ve kirlenmesine neden olmuştur. Sınırlı doğal kaynakların korunması, değişimlerinin sürekli olarak incelenmesi için sürdürülebilir yönetim ve koruma politikalarının oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Uzaktan algılama bilimi, sinoptik görüş özelliği sayesinde geniş alanların çok hızlı şekilde izlenmesine ve haritalanmasına olanak sağlamaktadır. Ayrıca, değişimlerin incelenmesi için gerekli olan periyodik gözlemleme uzaktan algılama ile çok daha düşük maliyetle gerçekleştirilebilmektedir.

Uzaktan algılamanın bazı uygulama alanları;

• Arazi örtüsü/kullanımı haritalarının oluşturulması
• Planlama ve Haritalama
  • 3B Sayısal arazi modelleri
  • Topografik harita üretimi
  • Planimetre haritaları
• Jeolojik yapıların belirlenmesi ve haritalanması
• Tarımsal Uygulamalar
  • Tarımsal ürün gelişim evreleri ve rekolte tahmini
  • Toprak nemliliğinin izlenmesi
• Orman Uygulamaları
  • Orman yangınlarının izlenmesi ve yangın sonucu hasarın belirlenmesi
  • Envanterin belirlenmesi ve ağaç türlerin çeşitliliği ve mekansal dağılımı
• Su Kaynakları
  • Su kalitesive kirlilik izleme
  • Deniz yüzeyi sıcaklıklarının belirlenmesi
• Doğal Afetlerin İzlenmesi
• Atmosferik Uygulamalar
  • Aerosol, su buharı
  • Bulut örtüsü
  • Atmosferik profil

Kaynaklar:

• Lillesand, T., Kiefer, R. W., & Chipman, J.(2004). Remote sensing and image interpretation. John Wiley & Sons.
• Cracknell,A. P.,(2007). Introduction to remote sensing. CRC press.
• Sunar, F.,(2011). Uzaktan Algılama, Anadolu Üniversitesi Yayınları, ISBN: 978-975-06-0995-4
• CRISP-Center for Remote Imaging Sensing and Processing/National University of Singapore - http://www.crisp.nus.edu.sg/~research/tutorial/optical.htm
• Canadian Centre For Remote Sensing - https://www.nrcan.gc.ca/sites/www.nrcan.gc.ca/files/earthsciences/pdf/resource/tutor/fundam/pdf/fundamentals_e.pdf

Bölümümüzün Uzaktan Algılama çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.

Kartoğrafya

Uluslararası Kartoğrafya Birliği (ICA)’nce1973 yılında yapılan, "kartoğrafya, harita ve harita benzeri gösterimleri üretmek amacıyla uygulanan, gerekli tüm çalışmaları kapsayan bilim,teknik ve sanattır" biçimindeki klasik kartoğrafya tanımı halen geçerliliğini korumaktadır.

Modern tanımla kartoğrafya, mekansal bilgileri analog ya dasayısal biçimde toplayan, modelleyen, yapılandıran, değerlendiren, saklayan, çeşitli ortamlarda anlaşılır ve yansız (objektif) biçimde sunan (coğrafi bilginin kartoğrafik iletişim bağlamında kullanıcıya iletilmesi) bir disiplindir. Mekansal veri işleme bağlamında Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) hangi disiplinde uygulanırsa uygulansın, mekansal veriler obje tabanlı bir yapıya dönüştürülmeli, saklanmalı, analiz edilmeli ve kartografik olarak sunulmalıdır. Bu kapsamdaki işlemler ya kartoğrafyanın uygulama alanındadır ya da kartoğrafyanın uygulama alanını tamamlayıcı niteliktedir. Coğrafi/mekansal verilerin/bilgilerin modellenmesi, işlenmesi, analizi, görselleştirilmesi, yönetimi ve harita tasarımı ve üretimi üzerine araştırma ve eğitim-öğretim faaliyetlerinde bulunmaktadır.

Başlıca çalışma konuları şunlardır:

• Topoğrafik Kartoğrafya
• Tematik Kartoğrafya
• Harita Tasarımı ve Üretimi, Bilgisayar Destekli Harita Yapımı
• Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
• Mekansal Veri Tabanları
• Genelleştirme ve Çok Ölçekli Mekansal Modelleme
• Sayısal Yükseklik Modelleri (SYM), Sayısal Arazi Modelleri (SAM)
• Mekansal Analiz ve Modelleme, Mekansal Veri Madenciliği, Coğrafi Hesaplama
• Coğrafi Görselleştirme ve Sanal Gerçeklik, Coğrafi Görsel Analitik
• Web Kartoğrafya ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Mekansal Birlikte Çalışabilirlik, Mekansal Semantik Web
• Mobil Kartoğrafya ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Konum Temelli Servisler
• Mekansal Veri Altyapısı, Standartları ve Kalitesi
• Çok Boyutlu CBS
• Matematiksel Kartoğrafya (Harita Projeksiyonları ve Harita Koordinat Sistemleri)

Bölümümüzün kartoğrafya çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.