Fotogrametri
Eski Yunanca'dan batı dillerine giren Fotogrametri sözcüğü 3 kök sözcükten oluşmaktadır. Photos(ışık) + Grama(çizim) + Metron(ölçme) kelimelerinden oluşan bu sözcük ışıkyardımı ile ölçme-çizim anlamına gelmektedir. Fotogrametri, fiziksel objeler ve çevre hakkında, görüntülerden ölçüler alarak ve yorumlar yaparak güvenilir bilgiler elde etme bilimi ve sanatı olarak tanımlanmaktadır. ISPRS (International Society for Photogrammetry and Remote Sensing) ve ASPRS (American Society of Photogrammetry and Remote Sensing) gibi fotogrametri örgütlerine göre fotogrametri aşağıdaki şekilde de tanımlanmaktadır:
‘’Fotogrametri, nesnelere ve yakın çevresine temas etmeksizin, yayılan ve elektromagnetik enerjinin algılanması, değerlendirilmesi ve yorumlanmasıyla nesne ve çevresi hakkında güvenilir bilgiler elde etme sanatı, bilimi ve teknolojisidir.‘’
Fotoğrafik görüntüler, metrik bilgilerden başka nesne ve yakın çevresinin yapısal özellikleri, yüzey örtüsü gibi bilgileri de sağlamaktadır. Fotografik yoldan görüntü kaydının dışında başka kayıt ve algılama sistemleri de söz konusudur.Çok bantlı tarayıcılar (MSS) yada yan bakışlı radarlar (SLR) ile de görüntüler kaydedilebilmektedir. Bu nedenle fotogrametri ve uzaktan algılama genellikle birlikte anılmaktadır.
Fotogrametriyi, değerlendirme yöntemine göre;
Plançete fotogrametrisi: Fotoğraflar üzerinden açı (doğrultu) ve uzunluk ölçmeleri ile projektif ve perspektif geometrinin kavramlarını kullanarak ve perspektif geometrinin kavramlarını kullanarak çizgisel harita üretimi için geliştirilmiştir.
Analog fotogrametri: Optik ve/veya Optik Mekanik Değerlendirme Aletlerindestereo olarak çekilmiş fotoğraflar kullanılarak objenin üç boyutlu modelinin boyutlu modelinin stereoskopi yoluyla tekrar elde edilmesi ve objenin çizimsel yollarla değerlendirilmesi işlemidir.
Analitik fotogrametri: Stereo değerlendirme aletlerine bilgisayar ve elektronik ölçme sistemlerinin eklenmesi suretiyle bazı yöneltme, ölçme ve değerlendirme işlemlerinin otomatik yada yarı otomatik yollarla değerlendirmesi tekniğidir.
Sayısal fotogrametri: Fotogrametri, teknolojiye paralel bir şekilde her geçen yıl gelişme göstermekte ve ilerlemektedir. Fotoğrafik emülsiyon ve optik kamera kombinasyonun gelişmesi, fotoğraflarda yüksek çözünürlük ve düşük distorsiyonlu görüntülerin elde edilmesini sağlamıştır.Dijital fotogrametri dijital görüntüler ile işlem yapmaktadır. Dijital fotogrametride dijital forma dönüştürülmüş stereo görüntülerin tamamen grafik işlemcili bilgisayarlar ile bilgisayar ortamında tüm yöneltme ve değerlendirme işlemlerini kapsamaktadır.
Fotogrametrinin ilk uygulamaları Yersel Fotogrametri alanında olmuştur.Yersel fotogrametri, alım uzaklığının (kamera ile ölçülecek nesne arasındaki uzaklık) yakın alan içinde sınırlandığı bir yöntemdir. Söz konusu alanın kabaca mikroskop gözlemlerinde olduğu gibi mikrometremertebesinden yaklaşık 300 m’ye kadar uzandığı kabul edilir.Bilgisayar teknolojisine bağlı olarak alet üretimindeki gelişmeler, yersel fotogrametrinin özellikle endüstride ve uygulamalı mühendislik gibi alanlardaki uygulama imkanları arttırmaktadır. Özellikle mimarlık, tıp, arkeloji ve endüstri fotogrametrisinde, yersel fotogrametrik alımlar için özelolarak imal edilen kameralar (metrik kameralar) yerine ucuz, basit ve piyasada bol bulunan metrik olmayan kameraların kullanımı için yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Metrik olmayan kameraların resim çekiminde kullanılması durumunda, iç yöneltme elemanları bilinememektedir.Hava Fotogrametrisi, Uçaktaki, yada genel olarak bir hava aracında bulunan bir kamera ile çekilmiş fotoğraflarla çalışan fotogrametridir.
Fotogrametrinin ilgi alanları;
- Uzaktan Algılama,
- Coğrafi Bilgi Sistemleri
- Mekansal veri tabanları
- Mekansal veri altyapıları
- Taşınabilir cihazlarla CBS
- Konuma dayalı servisler
- Görüntü İşleme
- Lazer tarayıcılar (yersel ve havadan)
- Klasik fotogrametrik harita üretim aşamaları
Klasik fotogrametrik harita üretim aşamaları;
|
Arazi Çalışmaları
- Kontrol noktaları tesisi
- Hava işaretleri
- Kontrol noktaları ölçümü
|
Fotoğrafik Çekim
- Uçuş planı
- Fotoğrafik uçuş
- Fotoğrafik banyo işlemleri
|
Fotogrametrik Çalışmalar
- Fotogrametrik ölçü ve hesaplamalar
- Stereo değerlendirme/çizim
- Fotoğrafik banyo işlemleri
|
Arazi Bütünlemesi
- Çizilemeyen kısımların tamamlanması
- Yer adları vb. sözel bilgilerin eklenmesi
- Denetleme
|
Kaynaklar:
- https://www.turksatglobe.com.tr/Views/News/Contents/images/10/Files/FERRUH_YILDIZ_SUNUM.pdf
- fotogrametri.tr.gg
- http://geomatik.beun.edu.tr/marangoz/files/2013/03/YLisansTeziAycan.pdf
- Yaşayan, A., Uysal M., Varlık A., Avdan U.,Fotogrametri,Anadolu Üniversitesi Yayın No: 2295
Bölümümüzün Fotogrametri çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.