Jeodezi
Jeodezi, üç boyutlu ve zaman değişkenli uzayda, çekim alanı ile birlikte, yeryuvarının ve öteki gök cisimlerinin ölçülmesi ve haritaya aktarılması ile uğraşan bilim dalıdır.
Jeodezinin amacı; yerin şekil, büyüklük ve gravite alanlarının zamana bağlı olarak değişimlerini inceleyerek bunları üç boyutlu bir koordinat sisteminde tanımlamaktadır.Temel jeodezik uzay ve uydu tekniklerinin VLBI, SLR/LLR (Satellite/Lunar Laser Ranging), GNSS (Global Navigation Satellite System), DORIS (Doppler Orbitography and Radiopositioning Integrated by Satellite) kombinasyonu son yıllarda jeodezinin temel hedefleri arasındadır. Yer’in gravite alanı veYer’in dönüklüğü gibi temel jeodezik parametrelerin kestirimi farkı tekniklerden (VLBI, GNSS,SLR/LLR, DORIS) elde edilen verilerin analizi ile elde edilmektedir.
Birden fazla teknikten elde edilen bu parametrelerin karşılaştırılması ve kombinasyonu, IERS (International Earth Rotation Service-Uluslararası Yer dönme ve Referans sistemleri Servisi)’in ürünlerinden olan ITRF, ICRF ve EOP tutarlığının sağlanması için önemlidir.
IAG (International Association of Geodesy-Uluslararası Jeodezi Birliği)’nin Bilimsel Servisleri
- IERS (International Earth Rotation Service-Uluslararası Yer dönme ve Referans sistemleri Servisi)
- IGS (UluslararasI GNSS Servisi),
- ILRS (Uluslararası Laser Ranging Servisi),
- IVS (Jeodezi ve Astrometri için Uluslararası VLBI Servisi),
- IDS (Uluslararası DORIS Servisi)
Şekil: IGS Istasyonları
IERS’in amacı ICRF, ITRF veya EOP içindeki zaman/uzay değişimlerini yorumlamak için gerekli olan jeofiziksel veriler ve standartlar, sabitler ve modelleri sağlamak ve IGS, ILRS, IVS ve IDS teknik servislerinin koordinasyonundan sorumludur.Jeodezi Bilim Dalı; Matematiksel Jeodezi, Fiziksel Jeodezi, Uydu Jeodezisi, Jeodezik Astronomi, Deniz Jeodezisiİstatiksel Yöntemlergibi bilimkonularından oluşur. Jeodezi bilim dalı çalışmalarını gerçekleştirebilmek için fizik, matematik, astronomi, meteoroloji, jeoloji vb. pek çok farklı disiplinle birlikte çalışır. Jeodezi bilim dalı değişen dünyanın ihtiyaçları doğrultusunda kendini zamanının gereklilikleri doğrultusunda geliştirir.
BAŞLICA ÇALIŞMA KONULARI
Jeodezik ağların kurulması ve analizi
- Ülke Temel Jeodezik Ağları
- TUTGA (Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı)
- TUSAGA (Türkiye Ulusal Sabit GPS İstastasyonları Ağı)
- TUDKA (Türkiye Ulusal Düşey Kontrol (Nivelman) Ağı)
- TTGA (Türkiye Temel Gravite Ağı)
- TUDES(Türkiye Ulusal Deniz Seviyesi İzleme Sistemi)
- Manyetik Ağ
- Yatay Kontrol (Nirengi) Ağı (Türkiye Ulusal Datumu-1954 (TUD-54))
Şekil: TUTGA (Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı)
Deformasyon ölçmeleri ve analizi
- Kıta hareketlerinin belirlenmesi,
- büyük mühendislik yapılarında (baraj, tünel, köprü, viyadük, kule, vd.) oluşacak geometrik değişimlerin zamanında belirlenmesi
Jeodezik Verilerin İstatistiksel Analizi
Yersel Gravite ve Uydu Verileri Yardımıyla Gravite Alanının ve Değişiminin Belirlenmesi
Şekil: Türkiye Temel Gravite Ağı-1999
GNSS ile Konumlamada Matematiksel Modeller ve Hata Kaynaklarının Modellenmesi
GNSS Meteorolojisi ve Tomografisi
Bu amaçla çalışan kuruluşlar;
- MAGIC (Meteorological Applications of GNSS Integrated Water Vapor Measurements in the Western Mediterranean)
- TOUGH:Targeting Optimal Use of GPS Humid
- E-GVAP (The EUMETNET EIG GNSS water vapour programme)
- COST Action 716(Exploitation of Ground-based GNSS for Climate and Numerical Weather Prediction Analysis) ve COST Action ES1206(Advanced Global Navigation Satellite Systems Tropospheric Products for Monitoring Severe Weather Events and Climate-GNSS4SWEC) gibi projeler.
Bölümümüzün Jeodezi çalışmaları hakkında kısa bilgilendirmeyi okuyabilirsiniz.